Een jaar of twintig loop ik nu rond in de kwaliteitszorg. En eigenlijk knelt het al die jaren al: Plan – Do – Check – Act. Toegegeven: het klinkt prachtig en er is weinig tegenin te brengen: je bedenkt iets, je gaat ermee aan de slag, kijkt of het werkt en stelt desgewenst bij.

En toch. Hoe overzichtelijk ook, het PDCA-denken lijkt lang niet altijd te werken. ‘De kwaliteitscirkels worden hier niet rondgemaakt’ is een veelgehoorde klacht in hoger onderwijsinstellingen. We plannen wel, doen ook wel wat, maar vergeten te checken.

Langzaam maar zeker ben ik dan ook gaan inzien dat PDCA helemaal niet meer van deze tijd is. Het doet toch ook wel erg Tailoriaans aan, al dat gecheck. Erger nog: een overdaad aan checks is contra-productief, want kan flink inbreuk doen op het vertrouwen dat collega’s ervaren vanuit hun leidinggevende.

Het is tijd voor een nieuwe visie, en ik heb er een naam voor bedacht: Plan-Do-Trust is het nieuwe denken. Het werkt echt veel beter om te zeggen: ‘we plannen weldoordacht en ik vertrouw erop dat jij het tot een goed einde weet te brengen.’ De actor heeft daarbij de verplichting om terug te rapporteren als het niet goed gaat. En natuurlijk is het goed als de leider af en toe eens informeert hoe de zaken ervoor staan.

Plan-Do-Trust moet overigens níet uitgelegd worden als een laat-maar-waaien houding. Het werkt ook alleen als het vertrouwen door de organisatie gedragen wordt en keer op keer gegrond blijkt. We praten hier dus over een kwaliteitscultuur. Ja echt, ik ben ervan overtuigd geraakt dat het stellen van vertrouwen veel betere resultaten oplevert dan dat je je verlaat op checks, rapportages en wat dies meer zij.

De kunst is nu om ook de rest van managend en auditerend Nederland te overtuigen van deze moderne vorm van control.

Controle is goed, maar vertrouwen is beter. Gelooft u mij!

René Kloosterman is directeur van AeQui, evaluatiebureau voor het hoger onderwijs