In haar streven om de accreditatielast te verminderen, heeft de NVAO besloten dat een Kritische Reflectie voortaan nog maar maximaal vijftien pagina’s mag beslaan.
Nu zijn wij in de afgelopen jaren nog nooit een opleiding tegengekomen die vroeg of de KR alsjeblieft wat korter mocht. Niet één! Je zou bijna denken dat het terugdringen van het aantal pagina’s eerder symboolpolitiek is dan dat het voortkomt uit een dringende vraag uit het veld…

En toch: ik denk dat het meer is dan een cosmetische maatregel. Hier ontvouwt zich een briljant masterplan.

 

Zelfbewustzijn
Laat ik dat toelichten. Wij hebben onderzoek uitgevoerd naar kenmerken van opleidingen die succesvol en met relatief weinig inspanning door visitaties heenrollen. Naast te verwachten zaken als omvang en overzichtelijkheid, blijkt een centraal kenmerk van deze opleidingen te zijn: een hoge mate van zelfbewustzijn. Zelfbewustzijn als in: de opleiding weet waar ze voor staat en waar ze staat, en kan dat helder en positief-kritisch voor het voetlicht brengen. Dit zelfbewustzijn blijkt een goede voorspeller van de uitkomsten van een visitatie.

Anders gezegd: we hebben gemerkt dat de houding van ‘wij willen graag ons eigen verhaal vertellen’ uiteindelijk veel beter werkt dan het veel gehoorde ‘het moet voor de accreditatie’.

 

Het verhaal van de opleiding
Dat ‘verhaal van de opleiding’ vormt ook de basis van de KR. Wat wil je nou eigenlijk écht met de opleiding bereiken, en waarom.
Ik sprak een paar weken geleden met een cluster van opleidingen over dit thema. Er kwam een soort van kabbelende algemene verklaring in termen van ‘we leiden op voor en met het beroepenveld’. Ja, duh! Gelukkig was er één opleiding die kleur inbracht in de openingsverklaring: “Wij willen ons land zorgzamer maken! En daarom leiden we op tot…, en dat doen we zus en zo…” (in plaats van zorgzamer had daar natuurlijk ook kunnen staan: rechtvaardiger, mooier, groener, een beter investeringsklimaat of wat dan ook, afhankelijk van het domein van de opleiding).

Vanuit die eigen visie kan deze opleiding ook veel beter de gemaakte keuzes motiveren en uitleggen waarom ze het doet zoals ze het doet. En ik denk dat ze straks ook in staat zal zijn om een betere KR te schrijven, en een interessantere dialoog te gaan voeren met het visitatiepanel.

Het verhaal van de opleiding beredeneerd vanuit een hoger doel, doet me denken aan de Gouden Cirkel van Simon Sinek. Sinek heeft ontdekt dat inspirerende leiders en organisaties de waarom-vraag centraal stellen in alles wat ze doen, bij alle keuzes die ze maken. Van daaruit zijn de hoe-vraag en wat-vraag consistenter, unieker en inspirerender te beantwoorden. Neem eens drie minuten de tijd om naar dit filmpje te kijken:

Geweldig, toch?!
Ik ben er van overtuigd dat als een opleiding op zo’n krachtige manier de eigen visie uit de doeken kan doen, het ook een inspirerende werkomgeving is voor de docenten. Die dan weer een inspirerende en uitdagende leeromgeving weten te bieden aan de studenten. Die dan weer tot betere prestaties komen.
En – zo kwamen we er op – ik ben er al helemaal van overtuigd dat een opleiding die haar eigen visie, denkbeelden en keuzes heeft geformuleerd op een krachtige en eigen manier, ook veel beter in staat is dat in beknopte vorm aan een visitatiepanel aan te bieden. Of het nou precies vijftien pagina’s zijn, dat is niet de essentie. Het gaat om een kernachtige boodschap, die prikkelt, die motiveert, en die consistent doorgevoerd is in het onderwijs. Dat wil de student, dat wil de docent, en daar wil een behoorlijk visitatiepanel graag naar luisteren.

Juist bij clustervisitaties hoop ik dat we opleidingen gaan tegenkomen die vanuit een eigen visie en overtuiging, inkleuring geven aan landelijke profielen. Die hun verhaal krachtig én kernachtig gaan vertellen.

René S. Kloosterman
Directeur AeQui, evaluatiebureau voor het hoger onderwijs

AeQui is opgericht omdat we vinden dat de beoordeling van het hoger onderwijs een belangrijke bijdrage levert aan de verbetering van de kwaliteit. Vanuit die overtuiging voeren wij visitaties uit of ondersteunen we bij de voorbereiding. Verbetering, dialoog en kwaliteitscultuur zijn voor ons belangrijke elementen.

 

Aanleiding: De NVAO heeft op 18 september de herziene beoordelingskaders ‘voorgehangen’ aan de Tweede Kamer. We lezen in de Beoordelingskaders van 8 september 2014 (nu nog in concept): de omvang van de kritische reflectie is maximaal 15 pagina’s (BOB) respectievelijk 20 pagina’s (UOB).